Fast fashion: 3 τρόποι που επηρεάζει την υγεία μας

Είναι αλήθεια. Η «γρήγορη μόδα» είναι ο πιο εύκολος τρόπος για να αγοράζουμε ρούχα που ακολουθούν τις τάσεις, σε τιμές προσιτές και ανά τακτά χρονικά διαστήματα, νιώθοντας ευχαριστημένοι για τις value for money επιλογές μας. Παρά τα πλεονεκτήματα του να φοράμε καινούρια, λαμπερά ρούχα και αξεσουάρ που ενισχύουν την εικόνα, τονώνουν την αυτοπεποίθησή μας και μας κάνουν να αισθανόμαστε καλά, υπάρχει κάτι υπεράνω όλων αυτών: η υγεία. Η υγεία μας και η δημόσια υγεία.

Ο όρος “fast fashion” έχει έρθει στο προσκήνιο τελευταία επισημαίνοντας πως πρόκειται για ένα διαφορετικό επιχειρηματικό και παραγωγικό μοντέλο που περιλαμβάνει όλα τα στάδια, από τη σχεδίαση έως την τοποθέτηση του προϊόντος στο ράφι, μέσα σε εξαιρετικά μικρό χρονικό διάστημα (στην περίπτωση του Zara, το διάστημα αυτό είναι μόνο 15 μέρες). Συνεπώς είναι θέμα λίγων βδομάδων, το προϊόν να σχεδιαστεί, παραχθεί, προωθηθεί, μεταφερθεί, τοποθετηθεί στο κατάστημα λιανικής και ο πελάτης να το αγοράσει σε προνομιακή τιμή. Ακούγεται σαν να πρόκειται για ένα πολύ καλά οργανωμένο και στιβαρό μοντέλο παραγωγής που μεγιστοποιεί την αξία για κορυφαία brands όπως Inditex, Primark, Shein, H&M, Asos, αλλά και για τον πελάτη; Για το brand σίγουρα, για τον πελάτη δεν είναι βέβαιο, ενώ είναι αδύνατο να μην παραδεχτούμε το σοβαρό περιβαλλοντικό αντίκτυπο από αυτή τη βιομηχανία της γρήγορης μόδας.

Όμως με ποιους τρόπους η «γρήγορη μόδα» επηρεάζει την υγεία μας;

1. 1. Έκθεση σε βλαβερά χημικά των ρούχων

Αυτός είναι ο κύριος παράγοντας να σκεφτείς προτού αγοράσεις ξανά από μια εταιρία fast fashion. Ο Fashion FWD, ένας αξιόπιστος οργανισμός που ερευνά και δημοσιεύει στοιχεία σχετικά με τα ασφαλή ενδύματα, προειδοποιεί για τα τοξικά χημικά στα ρούχα μας, όπως τα PHAS (πλήρως φθοριωμένες αλκυλοσουλφονικές ενώσεις), το χρώμιο (VI), τα επιβραδυντικά φλόγας και τα βαρέα μέταλλα.
Το χρώμιο (VI) αφορά ενώσεις χλωρίου που χρησιμοποιούνται ως χρωστικές σε βαφές, χρώματα, μελάνια, πλαστικά, στην παραγωγή δερμάτινων προϊόντων, αλλά και στη βαφή μαλλιού και έχουν συχνά αναφερθεί ότι υπερβαίνουν τα επιτρεπόμενα όρια, με επιβλαβείς συνέπειες για τον οργανισμό μας, ακόμα και καρκινογόνες. Τα δεδομένα αναφέρουν ότι το 0,5-0,6% του πληθυσμού υποφέρει από οξείες αλλεργίες στο χρώμιο, οι οποίες προκαλούν οίδημα, φουσκάλες, κνησμώδεις κόκκινες κηλίδες και ξεφλούδισμα.
Τα επιβραδυντικά φλόγας (κάποια από τα οποία υπόκεινται σε περιορισμούς όσον αφορά στα ρούχα σε ορισμένες πολιτείες της Αμερικής) χρησιμοποιούνται για υφάσματα, ανθεκτικά στη φωτιά που προορίζονται για νήπια, ωστόσο αποδείχθηκε ότι επηρεάζουν το ενδοκρινικό σύστημα και έχουν συνδεθεί με τοξικότητα στην ανάπτυξη και χαμηλότερο IQ. Επιπλέον θεωρούνται βιοσυσσωρευτικά, που σημαίνει ότι μπορούν να συσσωρευτούν στο σώμα σε επιβλαβή επίπεδα.
Τα λεγόμενα PHAS (συχνά αναφέρονται ως «για πάντα χημικά») χρησιμοποιούνται σε ρούχα ανθεκτικά σε νερό και λεκέδες, σε υφάσματα με τύπωμα, σε δερμάτινα, ακόμα και σε καλλυντικά. Διαπιστώθηκε ότι το 20% των indoor και outdoor ρούχων και το 10% των αθλητικών ρούχων και υποδημάτων είναι επικαλυμμένα με PHAS, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2019. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι τα PHAS είναι ύποπτα για καρκίνο, ενώ σε αρκετά υψηλά επίπεδα, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως μειωμένη γονιμότητα, ορμονικές αλλαγές, αυξημένη χοληστερόλη, εξασθενημένη απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς και καθυστερήσεις ανάπτυξης και μάθησης σε παιδιά και βρέφη. Ως εξαιρετικά ανθεκτική, είναι πολύ δύσκολο αυτή η χημική ουσία να διασπαστεί και θα μπορούσε να βρεθεί στο σώμα και το περιβάλλον μας, αρκετά χρόνια μετά.
Τα βαρέα μέταλλα (όπως ο μόλυβδος, το αντιμόνιο, το κάδμιο) χρησιμοποιούνται για τη σταθεροποίηση των χρωμάτων κατά τη διαδικασία της βαφής και μπορούν να βρεθούν σε συνθετικά προϊόντα με ζωηρά χρώματα, αλλά και σε υφάσματα όπως το βαμβάκι και ο πολυεστέρας. Ωστόσο όταν υψηλές συγκεντρώσεις αυτών των χημικών ουσιών έρχονται σε επαφή με το δέρμα, απορροφώνται ή καταπίνονται, συνδέονται με καρκίνο, δερματίτιδα και αναπαραγωγική βλάβη.
Παρακάτω παρουσιάζεται ένα πολύ χρήσιμο και ενδιαφέρον γράφημα σχετικά με τις πιο συχνά χρησιμοποιούμενες χημικές ουσίες στα ρούχα και τις επακόλουθες επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον μας.

2. 2. Επικίνδυνα απόβλητα καταλήγουν σε ρέματα και πηγές υπόγειων υδάτων

Ο δεύτερος σοβαρός αντίκτυπος που έχει ήδη η γρήγορη μόδα στη δημόσια υγεία και το περιβάλλον συνδέεται με τα επικίνδυνα απόβλητα μετά τη διαδικασία της βαφής, καθώς τα δεδομένα αποκαλύπτουν ότι η βαφή υφασμάτων είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ρυπαντής του νερού στον κόσμο, ενώ παράλληλα η βιομηχανία των ρούχων είναι η δεύτερη σε κατανάλωση νερού. Όπως επισημαίνει ο οργανισμός Fashion FWD, σύμφωνα με το Worldwatch Institute, 705 από τις λίμνες και τα ποτάμια της Κίνας έχουν μολυνθεί ως αποτέλεσμα εργοστασιακών αποβλήτων και του φτωχού ρυθμιστικού πλαισίου για τα χημικά, ενώ οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία της μόδας είναι εξαιρετικά τοξικές για τα είδη ψαριών που καταναλώνονται αργότερα από τους ανθρώπους. Οι πληθυσμοί που βασίζονται σε αυτές τις πηγές νερού έχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του γαστρεντερικού σωλήνα, δερματικών παθήσεων και απώλειας αισθήσεων. Επιπλέον, οι εταιρίες γρήγορης μόδας χρησιμοποιούν μαζικά συνθετικές ίνες όπως πολυεστέρα, νάιλον και ακρυλικό, το ξέπλυμα των οποίων έχει ως αποτέλεσμα τη ρίψη μεγάλων ποσοτήτων μικροπλαστικών στον ωκεανό. Η διαδικασία μαυρίσματος του δέρματος είναι επίσης από τις πιο τοξικές σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού της μόδας, επειδή τα χημικά που χρησιμοποιούνται σε αυτή τη διαδικασία (ορυκτά άλατα, φορμαλδεΰδη, διάφορα έλαια και βαφές) δεν είναι βιοδιασπώμενα και μολύνουν τις πηγές νερού, με συνέπειες που δεν έχουν ακόμη καταγραφεί σε παγκόσμιο επίπεδο.

3. 3. Επιβλαβείς συνθήκες για τους εργαζόμενους στη βιομηχανία του fast fashion

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι άνθρωποι που εργάζονται σε εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας, συνήθως σε υπανάπτυκτες ή αναπτυσσόμενες χώρες, εκτίθενται σε χημικές ουσίες και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας, με περιορισμένο εξοπλισμό ασφαλείας, εξαιρετικά χαμηλούς μισθούς και παρενόχληση στο χώρο εργασίας. Επιπλέον, δεν μπορούν να αγνοηθούν περιστασιακά φαινόμενα παιδικής εργασίας, καθώς και η υγεία των αγροτών που εκτίθενται σε φυτοφάρμακα και διατρέχουν τον κίνδυνο αναπνευστικών προβλημάτων και αποπροσανατολισμού. Στο ίδιο πλαίσιο, οι εργαζόμενοι στις βαφές πάσχουν από υψηλά ποσοστά καρκίνου της ουροδόχου κύστης, ενώ η διαδικασία της αμμοβολής τζιν μπορεί να προκαλέσει σοβαρό ερεθισμό του δέρματος και των πνευμόνων.

Οι τρεις αυτοί παράγοντες δε μπορούν πλέον να αγνοηθούν όταν η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα, δείχνοντας το πραγματικό της πρόσωπο και λαμβάνοντας υπόψη πόσο ευάλωτοι είμαστε σε κρίσεις δημόσιας υγείας και πανδημίες, τις τελευταίες δεκαετίες. Οφείλουμε να στραφούμε από τη γρήγορη στη βιώσιμη μόδα, προκειμένου όχι μόνο να μειώσουμε το αποτύπωμα άνθρακα στο περιβάλλον αλλά και να διασφαλίσουμε την υγεία μας. Μπορούμε να αγοράζουμε από εταιρίες που χρησιμοποιούν λιγότερο από 20% πολυεστέρα, να αποφεύγουμε τα ρούχα με περιγραφές όπως «δεν τσαλακώνει», «ανθεκτικό στους λεκέδες» και «αδιάβροχο», να αγοράζουμε πιστοποιημένα μη τοξικά ρούχα (π.χ. Oeko-Tex Standard 100), να αγοράζουμε μεταχειρισμένα ρούχα (ακόμα και περιστασιακά αν προτιμάτε). Ως καταναλωτές μπορούμε να έχουμε μεγαλύτερη περιβαλλοντική συνείδηση σχετικά με τις αγοραστικές μας συνήθειες, ψωνίζοντας υπεύθυνα και επιλέγοντας να ξοδεύουμε τον προϋπολογισμό μας για να αγοράσουμε ένα προϊόν καλής ποιότητας, αντί για ένα σωρό ρούχα έτοιμα να τα βάλουμε στην άκρη μερικές εβδομάδες αργότερα (διότι, ας μην ξεχνάμε και όλα τα ρούχα που πετάμε – 92 εκατ. τόνους ανά έτος που σημαίνει ένα φορτηγό γεμάτο ανά δευτερόλεπτο).

Ακολουθήστε μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για περισσότερες ενδιαφέρουσες και πολύτιμες πληροφορίες για τους ανθρώπους και τον πλανήτη μας.

Πηγές:
https://edition.cnn.com/style/what-is-fast-fashion-sustainable-fashion/index.html
https://www.fashionfwd.org/what-can-we-do?rq=heavy%20metals
https://www.fashionfwd.org/resource
https://www.earthday.org/toxic-textiles-the-chemicals-in-our-clothing/